"Xocas marcha á emigración e, por moito que digan, de momento non é moi cómodo facer rocanrol vía skype, así que o resto pasaremos á clandestinidade e aproveitaremos para facer outras cousas, escribir cancións novas, engomar, sobrevivir, contribuír á revolución e reflexionar sobre a pesca da troita en América". Nese mundo virtual no o que cantante Martin Wu labrou con prosa de artesán as andainas de sete anos sobre os escenarios, anunciábase a fin dun ciclo.
No 2004 os Homens do pop galego agromaban no Castiñeiriño, a zona cero do underground compostelán, a fábrica dos pentagramas periféricos que engrasan o motor musical da cidade. Instalados na Casa Xurásica, o local de ensaio onde mancomunaban seráns de acordes cos Samesugas, os Redullos ou os Royalties, pulían as cadencias frescas e directas que un público famento de máis chicha que a da "ditadura da gaita" andaba a reclamar desde había tempo. Con guitarras poderosas con acento do país pero saudade dos británicos setenta, axitaban a onomástica tradicional da canción galega. Facían power-pop e vestían coma Elvis Costello. Eran uns modernos. Logo chegaron as vías enferradas do progreso cunha orde de derribo e tiveron que marchar coa música a outra parte. "Está visto que o rocanrol é para xente con chalé e garaxe".
"Non é un adeus definitivo. Seguimos con ganas facer cousas"
"Coa excusa da crise, hai menos axudas e só se aposta polo seguro"
Varias reseñas, entrevistas e aforos completos despois, deron o concerto número cen nun escenario encharcado pola humidade. Eran tres en Neda. Despois chegou Cristovo "nas teclas, pandeiretas e demáis enxeñería eléctrica" e fixéronse maiores. Desterraron definitivamente as camisolas de raias, disque para venderllas ás canadenses Tegan e Sara e conseguir algo de "diñeiro-cash", e puxeron sobre o mostrador o seu último traballo, Cuarta potencia. Máis experimentación, máis nihilismo. Máis "nós". Entrada propia na Wikipedia e discografía no Spotify. Centos de quilómetros cargando cos amplificadores por Alemaña e Portugal. En Euskadi e Cataluña eran, son, coma da casa. Na de nacemento convertíanse en veteranos dos circuítos independentes, "botando os fígados" en cada concerto.
Agora deixan indefinidamente orfo un espazo que a música en galego tardou anos en conquistar. Xocas López, o que mudou a percusión do grupo pola maleta ao Algarve, tranquiliza ao outro lado do prefixo internacional: "Non é un adeus definitivo. O grupo segue aberto e con ganas de facer cousas, pero remata unha etapa para nós. Estivemos seis anos sen parar e acumulamos unha experiencia persoal e musical moi positiva, con centos de anécdotas para o noso recordo. Pero o grupo hase manter e ha dar as súas pingadiñas, seguro".
É unha das consecuencias dunha industria musical que en Galicia aínda non permite subsistir sen currículo de pluriempregado. "O motivo polo que non existe unha demanda ampla para a oferta talentosa que hai é complexa. A música en galego non ten nin as mesmas canles de distribución nin o mesmo apoio mediático que o castelán. Moitas veces a demanda do produto non ten que ver coa súa calidade senón con factores externos". ¿A Xunta? "O cambio político notouse un montón. Non é como hai catro anos. Coa excusa da crise, as axudas son menos, o risco empresarial é maior e apóstase só sobre o seguro". Nunca foron de morderse a lingua. Alí onde había lodo que moldear, metían o fuciño ata mancharse. Nos concertos de apoio á Flotilla da Liberdade, na batalla da libre distribución da cultura. Mesmo na defensa da Liga Nacional da Billarda (que non é asunto menor).
Nos últimos meses andaron danzando polas leiras e camiños do país, con máis de 50 concertos sobre palcos, salóns de plenos e ata refectorios de conventos co proxecto Detrás da canción, un curso de música caseira destinada á xente moza no que Carlos Valcárcel, de Projecto Mourente, daba a lección verbal e eles puñan a melodía. Agora quédanlles na recámara varias versións sobre cancións propias en formato acústico gravadas con Tomás Ageitos e coas que de momento non saben que argallar. Tamén algún que outro tema inédito e a versión de Abdul, "esa oda á emigración que viu que nin pintada", ríe Xocas, e que se incluirá nun disco homenaxe aos Resentidos. O único que queda pendente, di, "é unha cea que nos debe Roi, o baixista, en Casa Marcelo".
Namentres, coma gostan dicir, "se hai que extinguirse, extingámonos bailando".
* Este artículo apareció en la edición impresa del Viernes, 30 de septiembre de 2011